Изложба базирана на истражување од Јана Брсакоска, Ивана Васева, Филип Јовановски, Кристијан Караџовски и Наум Трајановски ќе биде отворена денеска на пладне во салата за седници на општината Центар во Скопје. Концептот е на Ивана Васева, а визуелен уметник е Филип Јовановски. Изложбата е во рамките на 16. АКТО Фестивал за современи уметности „Современи (не)демократии“. Настанот е во организација на „Факултет за работи што не се учат – ФР~У“, а поддржан од Фондацијата „Хајнрих Бол Штифтунг“, Гете – Институт Скопје, Министерство за култура, Град Скопје. Дизајнот е на „КОМА“.
Изложбата на постери насловена „Исчезнување на јавниот човек“ ги прикажува некои од позначајните резимеа на истражувачките процеси, и би требало да посочи зашто и како се случи намалувањето на јавниот простор преку еден конкретен случај – скопскиот плоштад, како најизразено и највидно место за дебата, но и од друга страна да ја поттикне аргументираната дебата да се врати на правото место. Стеснувањето на јавниот простор води до стеснување или намалување на изразувањето на јавното мислење, а со тоа и намалување на демократијата.
Ова истражување се одвиваше во текот на неколку месеци и опфаќа четири сегменти во временски период од осамостојувањето до денес. Процесот на денационализација и на приватизација на општествениот капитал и јавните ресурси кои водат и до намалување на обемот на јавното и на функцијата на јавниот човек, слободен артикулирано да говори, е во центарот на ова истражување. Овој процес во текот на 30 години, се истражува низ промената на главниот плоштад во Скопје нив повеќе призми: промената на архитектонско-урбанистичкиот изглед со фокус на одреден случај, а тоа е Стоковната куќа „Нама“, е тематска рамка на истражувањето на Јана Брсакоска. Наум Трајановски пишува за промената во локалната самоуправа и општествено-политички пејзаж со посебен фокус на мали изблици на солидарност на главниот плоштад. Ивана Васева прави селекција од уметнички практики кои сѐ уште ја ползуваат јавноста на плоштадот за да искажат теми важни за совремието, додека Филип Јовановски собира јавни мислења за историјатот на плоштадот. Сево ова беше засилено со мапирање на различни изблици на незадоволство и протест направено од Кристијан Караџовски.
Изложбата на постери ја пренесува итноста на пораките, од кои некои биле повеќепати повторувани. А, повикот на нивно повторно разгледување го дава и контекстот на нивно поставување.
Оваа пандемија го истакна и насилното деполитизирање на културата, градено со години, и го посочи коруптивниот дух кој цело време ја разнишува нејзината фрагилна природа. Пандемијата создаде и простор за рефлексија на залудните напори, пропаднатите желби и можните разочарувања на цел еден свет од културни работници. Културата е фрагментирана, девалвирана, во обид за нејзина елитизација. А таа не се произведува половично. За културата и уметноста треба егалитарен систем кој ќе дава еднакви можности за сите и компетитивниот индивидуалистички принцип кон градење на културата треба да се промени од корен.
АКТО во 2021 година отвора двогодишна тема „Современи (не)демократии“ во обид на согледување на процесите на приватизација и оттуѓување кои водат кон разорување на јавното, оневозможувајќи го заедничкото. АКТО ја испитуваа оваа тема преку примерот на плоштадот како репрезент на современите недемокрациски процеси, кој место да е арена каде што се слуша агонистичка дискусија, на создавање политички субјективитети, тој стана место на набљудување, на пасивност и молк, отколку на јавност или на живот на улица. Па така преку оваа деполитизирана, еродирана и приватизирана платформа, АКТО се обидува да го истражи стеснувањето на јавниот простор кој води до стеснување или намалување на изразувањето на јавното мислење, а со тоа и намалување на демократијата.
„Современи (не)демократии“ се обидува да одговори на предизвиците но и препреките во непрепознавањето на недемократиите кои ни се случуваат секојдневно. Дали имаше вистинска дебата на јавните простори во земјава? Или само конфликт кој сè уште трае и се продлабочува? Конфликт што го дели (поларизира) општеството и со тоа го спречува неговиот развој? Што е демократија во денешен контекст и како таа (не) демократија се рефлектираше преку неможноста на раѓањето на агоностичка агора? И какви практики и активности имаат потенцијал да го изградат градот за да се одржи плоштадот како јавен?
Настанот се организира согласност мерките за заштита од Ковид-19 и Протоколот за организирање на јавни настани.
